اخلاق الوزیرین (کتاب)اخلاق الوزیرین- الصاحب بن عباد و ابن العمید کتابی از ابوحیان علی بن محمد بن عباس توحیدی بغدادی متوفای بین ۴۴۰ و ۴۴۱ ه. ق است. ۱ - معرفی اجمالیمولف در علوم بسیاری دست داشته و با زبانی فصیح و در عین حال مصنوع به بیان مطالب متنوع می‌پرداخته است. آدام متز، مستشرق سویسی، او را بزرگترین نثر نویس عربی علی الاطلاق دانسته است. او سراسر عمر را به فقر و نیازمندی گذراند. معاش او از راه نگارش کتابهایی برای وزراء و امرایی چون ابن عمید و صاحب بن عباد تامین می‌شد و عجب آن است که مشمول لطف و انعام هیچ یک از این بزرگان قرار نگرفت. مولف در این کتاب، ضمن امثال و حکایات و لطایف، به زبان طنز از معایب و زشتیهای دو وزیر آل بویه ، اسماعیل بن عباد طالقانی ۳۸۵ ه. ق مصاحب و وزیر مویدالدوله دیلمی و وزیر برادرش فخرالدوله، و ابوالفضل محمد بن حسین عمید بن محمد معروف به ابن العمید ۳۶۰ ه. ق، وزیر با تدبیر رکن الدوله دیلمی و معلم عضد الدوله دیلمی، یاد کرده است. از این رو کسانی این اثر او را مثالب الوزیرین و ذم الوزیرین خوانده‌اند. ۲ - ساختار کتاباخلاف الوزیرین به صورت نامه‌ای است مفصل خطاب به یکی از دوستان یا بزرگان بدون هیچ فصل بندی یا اختیار عناوین. ۳ - گزارش محتوانویسنده در مقدمه مشروح کتاب، سبب تالیف آن را شرح می‌دهد و تاریخچه‌ای از کارهای مشابه نقل می‌کند و خود را در بیان مثالب و معایب این دو وزیر محق می‌شمارد. سپس به شرح مفصل خصوصیات زندگی صاحب بن عباد می‌پردازد، و آنگاه به سراغ ابوالفضل بن عمید می‌رود و بیشتر از خست و لئامت او سخن می‌گوید. در خلال بحث از ابن العمید، کرارا به بیان مطالب صاحب گریز می‌زند، و از علاقه او به شنیدن تملق و از خودبزرگ بینی او یاد می‌کند که خویش را در علم بیان از قس بن ساعده و در نحو از سیبویه و در کلام از نظام و در فقه از ابوحنیفه و در عروض از خلیل بن احمد بالاتر می‌شمرد و به ولع او به سجع سازی اشاره، و سجعهای غریبی از او نقل می‌کند و فخرفروشی او را در احاطه بر لغت عرب و آشنایی با نوادر و غرائب الفاظ می‌نکوهد. استادی ابوحیان در هجو ، آن هم در لباس و ظاهر جد، به دل می‌نشیند و بر عقل و احساس اثر می‌کند. او برای هر مطلب شاهدی می‌آورد. مع الوصف ابن خلکان داشتن این کتاب را شوم می‌داند. ۴ - پانویس۵ - منبعنرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). رده‌های این صفحه : کتاب شناسی
|